Hakimler.001

Eski Ahit’i okuduğumuzda akla gelen ilk çatışmalardan biri şüphesiz Davut ve Golyat’tır. Golyat, 3 metre boylarında zırhlı ve silahlı bir devdir; Davut ise elinde sapan tutan genç bir çobandır.

Anlatının sonunda Tanrı’nın yardımıyla Davut Golyat’ı öldürür ve kısa bir müddet sonra kral ilan edilir. Kutsal Kitap’a göre yenilen taraf Filistliler idi. Özellikle Hakimler ve Samuel kitaplarında, Filistliler ve Yahudiler arasında birçok savaş ve çatışmaya şahit oluruz. Peki Golyat ve ona eşlik eden ordu nereliydi?

Öncelikle şunu belirtmek lazım ki, Antik çağın Filis(T)lileri bugünkü Filis(TİN)lilerle alakasızdır. Çünkü bugünkü Filis(TİN)liler’in kökeni Arap’tır; ancak antik çağdaki Filis(T)liler’in memleketi Girit idi! Evet yanlış okumadınız: Girit! Yani antik Yunanlılarla akrabalardı. Peki Kenan, yani günümüz İsrail topraklarında ne işleri vardı öyleyse?

Tarih buna bir türlü somut bir cevap verememiştir ama ilginç tezler vardır. Filistliler, MÖ. 1200-1175 arası Kenan diyarına yerleşirler. Bu Truva savaşından 50-75 sene sonra demektir ve yine Tunç çağının önemli uygarlıkları olan Hitit ve Mikene’nin ortadan kaybolduğu döneme denk gelmektedir. Truva savaşı aslında Ege’nin o dönemde bulunduğu kaos ortamının iyi bir örneğidir. Kimilerine göre Yunanistan ve Girit’te yaşanan iç savaşlar sonrası Filistililer dahil olmak üzere birçok Antik Yunan kavmi, Doğu Akdeniz’e göç etmeyi denemiştir. Mikene Greklerinin kentlerini kazan arkeologlar özellikle MÖ. 13-12. yüzyıllarda kentlerin yakıldıklarını tespit etmişlerdir. Kimilerine göre ise bu göçün asıl sebebi Yunanistan’da ve Batı Ege’de yaşanan kıtlık, kuraklık, ve doğal afetler (özelikle deprem) dönemidir. Başkalarına göre ise bu kaos ortamı, demir çağın başlangıcıyla demir silahlara sahip olan kavimlerin halen tunç silahlar kullanan uygarlıkları fethetmesinden kaynaklanmıştır. Büyük ihtimalle sıralanan nedenlerin hepsi kısmen de olsa bu devasa göçlere neden olmuştur.

Mısır Firavunları’nın kayıtlarında bu kavimler “Deniz Kavimleri” olarak bilinirler. Görünüşe bakılırsa Kenan’a yerleşmeden önce özellikle Kuzey Mısır bölgesini defalarca yağmalamışlar, istila etmeye çalışmışlar ve Mısırlılar için adeta bir baş ağrısı olmuşlardır. Firavun Mernepta’nın Deniz Kavimleri ile olan savaşlarını kaydeden Karnak hiyerogliflerinde, firavun, düşmanın birçok askerini esir alırken tasvir edilir. Bu yazıtlarda bahsi geçen Peleset kavmi arkeologlara göre, Filistlilerin ta kendisidir.

Kenan’a yerleşen Filistlilerin kentlerinde çok sayıda Miken çanak ve çömleği ortaya çıkarılmıştır. Yani kuşkusuz burada Ege kültürüyle bir bağlantı görmekteyiz. 1 Samuel 13:19-20’deki ayetten anladığımız kadarıyla Filistliler, demir çağına geçiş yapmış kavimlerin bir tanesiydi: “Bütün İsrail ülkesinde bir tek demirci yoktu. Filistliler, “İbraniler kılıç, mızrak yapmasın” demişlerdi. Bu nedenle bütün İsrailliler saban demirlerini, kazma, balta ve oraklarını biletmek için Filistliler’e gitmek zorundaydılar.” Filistlilerin demiri kullanışı, hala tunç silahlar kullanan Yahudi halkına göre askeri açıdan neden üstün olduklarını ve İsrail için neden büyük bir tehdit oluşturduklarını açıklamaktadır. Gerçekten de teknolojik açıdan üstün olan Filistlileri yenmek için İsrailliler ilahi yardıma muhtaçtı.

****

KAYNAKÇA:

  • Hoerth, Alfred J. “Archaeology & The Old Testament.” Baker Academic. Grand Rapids, 2009, sf. 232-235.
  • Maeir, Aren M. “Prize Find: Horned Altar from Tell es-Safi Hints at Philistine Origins.” Biblical Archaeology Review, Ocak/Şubat 2012, sf. 35.
  • Resim: CladosBardos.com