Yaratılış ve Tufan.003

“Bunun üzerine Sodom, Gomora, Adma, Sevoyim, Bala –Soar–  kralları yola çıktı. Bu beş kral dört krala –Elam Kralı Kedorlaomer, Goyim Kralı Tidal, Şinar Kralı Amrafel, Ellasar Kralı Aryok’a– karşı Siddim Vadisi’nde savaş düzenine girdiler.” (Yaratılış 14:8-9)

Ebla tabletleri, Kuzey Suriye bölgesinde 1964-1968 seneleri arasında Roma Ünversitesi’nden iki profesör tarafından keşfedilmiştir: Dr. Paolo Matthiae ve Dr. Giovanni Petinato. Kazılar sırasında Ebla krallarından Ibbit-Lim’in bir heykeli ve çivi yazısıyla yazılmış 17,000 tablet keşfedilmiştir. Ebla, kral Naram-Sin tarafından M.Ö. 2250 senesinde yıkıldığından dolayı tabletlerin tarihinin M.Ö. 2300’lere dayandığı düşünülmektedir.

Bu tabletlerde Yaratılış bölümünde de bahsi geçen ve Lut’un yerleştiği Ölüdeniz ovasındaki bazı şehrin isimleri geçer. Tabletlerdeki anlatılara göre bölge oldukça zenginmiş ve insanları refah içinde yaşarlarmış. Bu Yaratılış 14. bölümde İbrahim’in hayatı sırasında (yaklaşık M.Ö. 2100) şehirlerin karşılaştığı felaketler öncesi Kutsal Kitap’taki anlatılara uymaktadır. Tevratın Yaratılış bölümüne göre bu şehirlerdeki işlenen aşırı ahlaksızlıklar sonrası, Tanrı bu şehirleri yargılar ve gökten ateş yağdırır. Lut ve ailesi bu yıkımdan kurtulur; fakat Lut’un eşi kaçarken Tanrı’nın verdiği emre uymayıp son bir kez geriye bakar ve bir tuz sütun oluverir. Ebla tabletlerinde şehirlerin ismi şu şekilde geçmektedir:

  • “Si-da-mu” (Sodom) [Katalog No. 6522; TM. 76. G. 524]
  • “E-ma-ra” (Gomora) [Katalog No. 1008; TM.75.G.1570 ve Katalog No. 1671; TM.75.G.2233]
  • “Be-la” (Bala/Zoar) [Katalog No. 1024; TM.75.G.1586]

Tevrat’ta bahsi geçen diğer iki şehrin ismi henüz bulunamamıştır. Bazı kaynaklar 5 şehrin ismi bulunduğu diye iddia etse de, kazı katalogunda böyle bir bilgi veya bulgu yer almamaktadır. “Si-da-mu” ismi de bazılarına göre tartışmalıdır. Mesela Archi’ye göre asıl Sodom başka bir tablette rastlanan “Sa-du-ma” ismidir. Her halükarde, Ebla’da keşfedilen bu tabletler Tevrat’taki kronolojiye uymakla birlikte, bahsi geçen şehirlerin tarihselliğini ve Tevrat’taki tasvirlerini de teyit eder niteliktedir.

****

KAYNAKÇA:

  • Shanks, Hershel. “BAR Interviews Giovanni Pettinato.” Biblical Archaeology Review, Eylül/Ekim 1980, sf. 46-52.
  • Hoerth, Alfred J. “Archaeology & The Old Testament.” Baker Academic. Grand Rapids, 2009, sf. 72-73.
  • Resim: Ebla ve Abarsal Arasındaki Antlaşma. http://exhibits.museogalileo.it/