Günlük Hayat ve Yazıtlar.013

Ölü Deniz Parşömenleri olarak bilinen Kumran Yazıtları Khirbet Kumran’da 1946 ve 1956 yılları arasında keşfedilen ve 981 metinden oluşan bir koleksiyondur. Ölü Deniz’in kuzeybatı kıyısından bir buçuk kilometre uzaklıkta bulunan mağaraların içinde keşfedilmişlerdir.

Yazıtların keşfediliş hikayesi oldukça ilginçtir: Muhammed Ahmed El-Hamid adlı genç bir bedevi çobanı kaybolan keçisini aramaktadır. Kazara Kumran mağaralarında parşömenlerin bir kısmını keşfeder. Parşömenlerle ne yapacaklarını şaşıran Bedeviler ilk başta yazıtları çadır direkleri üzerine asar. Sonrasında koleksiyonu bir antikacıya günümüzün değeriyle 80 TL’ye satar. Elden ele dolaşan parşömenler en sonunda Profesör Dr. John Trever tarafından satın alınır ve böylece keşif dünyaya duyurulur.

Parşömenlerin çoğu M.Ö. 3. ve 1. yüzyıllar arasında tarihlendirilmektedir. Yazıtların %40’ı Ester dışında mevcut Eski Ahit’in tüm kitaplarından nüshalar içermektedir. Bunlar arasında en önemlisi, hemen hemen tüm Yeşaya kitabını içeren büyük Yeşaya tomarıdır. Yazıtların %30’u Eski Ahit’in Deuterokanonik ve Apokrif yazıtlarını oluşturan Enok Kitabı, Tobit, Jübileler, Sirak gibi kitapların nüshalarını içermektedir. Kalan %30 ise Kumran tarikatının (Eseniler) cemaat kuralları ve Eski Ahit yorum geleneklerini içeren yazılardır. Ölü Deniz Parşömenleri iki nedenden dolayı çok önemlidirler: (1) Mevcut Eski Ahit’in doğru bir şekilde nesilden nesinle aktarıldığını göstermektedir ve (2) Dönemin yorumlarını yansıtarak Yahudilerin Eski Ahit’in birçok ayetini Mesihsel olarak algılandığını altını çizmektedir.

İkinci husus oldukça önemlidir çünkü bazı eleştirmenler Hristiyanların Eski Ahit ayetlerini İsa’nın ilahi kimliğini meşrulaştırmak amacıyla sonradan bu şekilde yorumladıklarını iddia etmektedir. Halbuki Kumran’da keşfedilen yorumlar bu Mesihsel yorum geleneğinin Hristiyanlar’dan yüzlerce sene önce Musevi toplumunda yer aldığını göz önüne sermektedir. Alıntılardan vaat edilen kral Mesih şahsiyetinin ilahi bir kimliğe sahip olduğu anlaşılmaktadır:

  • “Ona Tanrı Oğlu denilecek ve Onu en yüce olanın Oğlu diye adlandıracaklar… O tanrıların üstünde Büyük Tanrıdır…egemenliği ebediyen sürecek…” (Daniel Apokrifonu; 4Q246)
  • “Sancılar içinde bir erkeği doğuruyor. Ölüm sancısı ortasında bir erkek çocuğu getirecek. Cehennem acısı içinde kabından Harika ve Güçlü Öğütçü gelecek.” (Yeşaya 9:5-6 yorumu; 1QH 11:7-10)
  • “…Harun ve İsrail’in Mesihi gelene kadar. Onların günahları için kefaret sunacak.” (Yeşaya 14:18-19 yorumu; CD 4Q265–73; 5Q12; 6Q15)

Son senelerde Leon Levy Ölü Deniz Parşömenleri Dijital Kütüphanesi ve Arşivi kurulmuştur. Dünyanın en gelişmiş görüntüleme teknolojisini kullanan http://www.deadseascrolls.org.il/home sitesinde yazıtları artık dijital ortamda inceleyebilirsiniz.

****

KAYNAKÇA:

  • Hoerth, Alfred J. “Archaeology & The Old Testament.” Baker Academic. Grand Rapids, 2009, sf. 419.
  • Sumner, Paul. Messianic Texts in Qumran. Nisan 2014. http://www.hebrew-streams.org/
  • Abegg, Jr., Martin, Peter Flint ve Eugene Ulrich. “The Dead Sea Scrolls Bible: The Oldest Known Bible Translated for the First Time into English” Harper. San Francisco, 2002.
  • Resim: Google Cultural Institute. Wikimedia Commons.