Tebliğ Dönemi.003

Luka, İsa’nın hizmetine giriş yaptığı ayetlerde “Avilini’yi Lisanias yönetiyordu” derken (Luk.3:1), kullandığı makam rütbesi ‘tetrarcheo’ dur (bir memleketin dörtte birini yöneten yönetici). Tarih boyunca İncil eleştirmenleri hep Luka’nın güvenilirliğini sorguladılar; çünkü yüzyıllar boyunca o dönemde yaşadığı bilinen tek Lisanias, MÖ 40-36 yılında Kalsis’i yöneten vali Lisanias’tı. Ne var ki Şam yakınlarında, oradaki tapınağı tanrılara adamak için yapılan ve Tiberius dönemini işaret eden bir levhada (MS 14-37), “Lisanias” ifadesi keşfedilmiştir. Bu, Luka’nın alıntısıyla tam uymaktadır!

Tapınak lehvasındaki tam metin şöyledir: “Avgust Efendileri ve tüm ev halkı’nın kurtuluşu için, ‘Tetrarcheo’ Lisanias’ın özgürlüğe kavuşmuş kölesi Nymphaeus bu sokağın ve diğer yapıların inşaatını üstlenmiştir.”

“Avgust Efendileri” ifadesindeki çoğul kullanımı İmparator Tiberius ve annesi Livia’ya (Avgustus’un dulu) verilen bir ünvanı işaret etmektedir. Bu ifade yazı tarihini MS. 14-29 senelerine sınırlandırıyor. Çünkü 14 senesinde Tiberius hükümdar olmuştur ve 29 senesinde Livia vefat etmiştir. Bu yazıt Lisanias’ın Luka’nın iddia ettiği gibi Vaftizci Yahya döneminde (MS 29) bir “tetrarcheo” olduğunu desteklemektedir.

****

KAYNAKÇA:

  • Hogg, John. “On the City of Abila, and the District Called Abilene near Mount Lebanon, and on a Latin Inscription at the River Lycus, in the North of Syria.” Journal of the Royal Geographical Society of London, Vol. 20, 1850, sf. 43.
  • Türkçe Kutsal Kitap, Kitabı Mukaddes Şirketi & Yeni Yaşam Yayınları, Eski ve Yeni Çevirisi.
  • Resim: Julien Aliqot. http://www.hisoma.mom.fr/