Tarihi Kiliseler.008

İstanbul Galata’da yükselen Arap Camii’nin bir zamanlar İstanbul’daki Dominikan manastır cemiyetinin rahiplerine ev sahipliği yaptığını biliyor muydunuz? 1233 yılınıda, 4.Haçlı Seferinin İstanbul’u istila ettiği dönemde, Aziz Pavlus’a adanan bir şapel 7.yüzyıldan kalan bir Bizans kilisesi kalıntısı üzerinde inşaat edilir. Bizanslılar İstanbul’u tekrar ele geçirdikten sonra, artık güvenemedikleri Avrupalıları (başta Cenevizliler, Venedikliler, ve Pisalılar olmak üzere) Galata’ya yerleştirirler ve burada Pera diye adlandırılan ve İtalyan tüccarlar tarafından işletilen koloni kurulur.

1299 senesinde Dominikan rahip Guillaume Bernard de Sévérac Aziz Pavlus kilisesine bitişik olan bir evi satın alır ve burada 12 rahipten oluşan bir manastır düzeni kurar. Neticesinde 1325 senesinde Aziz Dominik’e adanan ve günümüzde camii olarak hizmet eden bina inşaat edilir. 1475’te Fatih Sultan Mehmet, kiliseyi camiye çevirerek vakfına katar. Yirmi yıl sonra ise, İspanya’dan çıkartılan Endülüs Arapları’nın bir kısmı, Galata çevresinde yerleştirilmesiyle cami “Arap Camii” olarak tanınır.

1999 depreminde cami yapısı kısmen hasar görür. Sıvaların döküldüğü bazı bölümlerde dini konulu freskler ortaya çıkar: 14.yüzyıla ait İsa’nın vaftiz sahnesi, müneccimlerin İsa’ya ziyareti, dört müjde’nin yazarlarını konu alan freskler ve diğerleri. 2010 yılında Avrupa Kültür Başkenti etkinlikleri kapsamında büyük bir çalışma başlatılır ve bina restore edilir. Çalışmalar sırasında kilise dönemine ait freskler de incelenir, ancak Mart 2012’de restorasyon ve belgeleme çalışmaları bittikten sonra maalesef bu eserlerin üzeri tekrar sıvayla kapatılır! Oysa, istenseydi cami fonksiyonunu değiştirmeden fresklerin bulunduğu bölüm uygun bir yol bulunarak ziyarete açılabilirdi veya Müze’ye dönüştürebilirdi. Nisan 2012 tarihinde bu skandalı belgeleyen NTV Tarih dergisi Arap Camii ve freskler’i hakkında bir sayı çıkarır, fakat yetkililer bunları duymamazlıktan gelir. İstanbul için son 50 yılın en önemli sanatsal keşfi böylece sıvanın altında bir kez daha tarihe gömülür ve halen gün ışığına çıkartılmayı bekliyor.

****

KAYNAKÇA:

  • Mamboury, Ernest. “The Tourists’ Istanbul.” Çituri Biraderler Basımevi. Istanbul, 1953. sf. 319-320.
  • “Rönesans İstanbul’da Başladı: Arap Camii – Büyük Keşif” NTV Tarih Dergisi, Sayı 39, Nisan 2012, sf. 34-46.
  • Resimler: Kişisel ve Wikimedia Commons. NTV Tarih Dergisi, Sayı 39.