(Salihli) Sart’lı Melito Hristiyan dünyasında bile az tanınan bir Kilise Babasıdır. Kendisi İgnatius, Polikarp, ve Papias’tan sonra gelen nesil’e aittir. Polikarp ve Papias’ı büyük ihtimalle kişisel olarak tanımıştır. Melito İncil’in Vahiy bölümünde de bahsi geçen Sart kilisesinin önderliğini 2.yüzyıl ortalarında yapmıştır. Polikrates’in kayıtlarına göre kendisi Göklerin egemliği uğruna bir “Hadımdı”, yani hiç evlenmemişti. Melito’un hayatı ve öğretişleri başta İreneyus, İskenderiyeli Klement, ve Tertullian gibi önemli Kilise Babalarını etkilemiştir. Melito’nun çok az sayıda yazısı günümüze kadar ulaşabilmiştir. Bunlardan biri Bodmer Papirüs koleksiyonunda bulunan “Peri Pascha” veya Paskalye hakkındaki bir vaazıdır. Bu vaazında özellikle Eski Ahitte’ki imgeleri ve temaları Yeni Ahitte’ki kurtuluş mesajıyla bağdaştımasıyla öne çıkar: “Musa’nın firavunla yaptığı gibi O, ölümü şaşırtan ve şeytanı gözyaşlarına boğdurtandır. Musa’nın Mısır’ı kısırlığa mahkum ettiği gibi O haksızlığı ve adaletsizliği cezalandırdı. O, bizi kölelikten özgürlüğe, karanlıklardan ışığa, ölümden yaşama, baskıdan sonsuz saltanata götürendir. Sizlerden yeni bir kavim ve daima seçilmiş olan bir halk yarattı. O, kurtuluşumuzun Paskalya’sıdır.”
Ama şüphesiz Kilise tarihine en önemli katkısı iki Roma İmparatoru’na [Antonius Pius ve Marcus Aurelius] göndediği Hristiyanlık Savunmaları. Marcus Aurelius’a gönderdiği mektupta Melito imparatorun önceki Roma imparatorları gibi asılsız kulaktan dolma haberlerle Hristiyanları yargılamamasını [Roma döneminde Hristiyanlar yamyamlık ve ensest gibi suçlamalara maruz kalıyorlardı]; Hristiyanların inançları uğruna ölmeye hazır olduklarını fakat İmparator’un en azından bu inancı benimseyenlerin neye inanıp nasıl kişiler olduklarını kendisinin incelemesi gerektiğini söylemektedir. Hristiyanları İmparaor’a tanımlarken Melito şunları der: “Biz cansız taşların önünde hürmet edenlerden değiliz. Her şeye egemen ve öncesizliğe ait Tanrı’ya ve dahası Mesihi’e tapanlarız. O [Mesih] zamanın öncesizliğinden olan Tanrı Kelamıdır.”
Melito 177 senesi civarında dönemin bir çok Hristiyan liderinin aksine doğal ölümle hayata veda etmiştir, ve yine Polikrates’in kayıtlarına göre Sart kentinde gömülmüştür.
****
KAYNAKÇA:
- MacErlean, Andrew. “St. Melito.” The Catholic Encyclopedia. Vol. 10. New York: Robert Appleton Company, 1911. http://www.newadvent.org/cathen/10166b.htm/
- “Kilise Babaları.” http://www.meryemana.net/books/kilise-babalari
- Resim: Menologion of Basil II. Wikimedia Commons.